سافت استارتر (به انگلیسی: soft starter) دستگاهی است که همراه موتورهای جریان متناوب استفاده میشود تا به صورت موقت بار و گشتاور واردشده بر سیستم انتقال قدرت را در زمان راهاندازی موتور کاهش دهد. استفاده از راهاندازهای نرم باعث کاهش تنش مکانیکی وارد شده بر موتور و محور میشود و تنشهای الکترودینامیک واردشده بر کابلهای قدرت و شبکهٔ توزیع نیروی الکتریکی را کاهش میدهد و موجب بالارفتن طول عمر سامانه میگردد.{
راهانداز نرم با کاهش دادن ولتاژ در زمان راهاندازی باعث کاهش گشتاور موتور القایی جریانمتناوب میشود. راهاندازهای نرم به صورت سری بین موتور و منبع تغذیه قرار میگیرند و با استفاده از فناوریهای حالت جامد جریان موتور و در نتیجه ولتاژ اعمالشده بر آن را کنترل میکنند. در تئوری، میتوان راهانداز نرم را درون اتصال مثلث موتوری که به صورت مثلث بسته شدهاست نیز به کار گرفت. راهاندازهای نرم دارای عملکرد توقف نرم نیز هستند که کاهش تدریجی گشتاور موتور را کنترل میکند.
سافت استارتر جایگزینی برای درایوهای سرعتمتغیر نیستند. سافت استارترررررر شتاب را واپایی نمیکند.
در بسیاری از راهاندازهای الکترونیکی با استفاده از شش تریستور در هنگام راهاندازی مانع رسیدن از بخش بزرگی از ولتاژ تغذیه به موتور میشوند و رفتهرفته ولتاژ را افزایش میدهند تا نهایتاً موتور به ولتاژ نامی خود برسد. این راهاندازها روشهایی برای تنظیم مدتزمان رسیدن به ولتاژ کامل و شیب افزایش ولتاژ را دارا هستند. بهطور معمول جریان راهاندازی به گونهای کنترل میشود که از سهبرابر جریان بار کامل تجاوز نکند و مدتزمانی راهاندازی نزدیک به ۳۰ ثانیه است. در برخی از طراحیها پس از اینکه موتور سرعت گرفت تریستورها را با استفاده از کنتاکتور از مدار خارج میکنند.
روش کار سافت استارتر الکترونیکی
بارهایی که لختی بیشتری دارند نیاز به مدتزمان راهاندازی بیشتری خواهند داشت. راهاندازهای نرم عموماً دارای مشخصات نامی ۱۰ راهاندازی در ساعت با مدتزمان ۳۰ ثانیه هستند. باید توجه داشت که هر توقف نرم معادل یک راهاندازی نرم خواهد بود، بنابراین هر راهاندازی و توقف معادل دو بار راهاندازی است. همچنین ممکن است برخی راهاندازها حلقهبسته باشند که میتوانند برای حفاظت موتور در برابر اضافهجریان یا قطع تغذیه استفاده شوند. برخی از انواع راهانداز نرم ممکن است دارای کنارگذار درونی باشند.
همیشه خطر افزایش نوسانات برق مرتبط با کاربردهای پمپ وجود دارد. در چنین مواردی، سافت استارترها به افزایش تدریجی فشار و کاهش خطرات مرتبط کمک می کنند.
این سیستم های مورد استفاده در صنایع بارهای سنگین را جابه جا می کنند و باید با استفاده از یک سافت استارتر بهینه شوند. شروع ناگهانی تسمه نقاله احتمالاً منجر به تکانها، ناهماهنگی، تنش غیرضروری و موارد دیگر به اجزای محرک تسمه خواهد شد. سافت استارترها ضمن محافظت از تسمه ها، مکانیزم شروع و توقف صاف را برای این تسمه ها فراهم می کنند.
فن های بزرگ مورد استفاده در صنایع با سرعت ثابت کار می کنند. با این حال، برای اطمینان از عملکرد روان و برای مدت طولانیتر کارکردن، به حفاظت شروع مانند سافت استارتر نیاز دارند.
موتوری که بار را از طریق تسمه ها و قرقره ها به حرکت در می آورد، نمی تواند تکان های سریع را تحمل کند. توسط یک تسمه به بار متصل می شود. برای چنین کاربردهای موتوری، یک استارت نرم یک شروع نرم را فراهم می کند.
علیرغم همه مزایایی که برای سافت استارتر بر شمرده اند، معایبی نیز بر این قطعه وارد است. متاسفانه سافت استارتر توانایی کنترل سرعت جریان الکتریسیته را دارا نیست. همچنین در سرعت نامی استفاده از سافت استارتر امکان پذیر نمی باشد. از دیگر معایبی که برای راه انداز نرم بر شمرده اند، کاهش گشتاوری موتور است. زمانی که جریان هجومی در هنگام استارت زدن موتور اتفاق می افتد، ولتاژ کاهش می یابد. با کاهش ولتاژ ، گشتاوری نیز بسیار افت می کند که این موضوع باعث می شود تا موتور زیر بار بخوابد.