رله نظارت بر مدار تریپ TCS
تاریخ انتشار : 2025/04/18
رله نظارت بر مدار تریپ TCS چیست؟
رله Trip Circuit Supervision یا همان رله نظارت بر مدار تریپ، یک رله پایشگر است که در نامگذاری عددی با شماره ۹۶ S شناخته میشود. این رله برای پایش مداوم سلامت یا عدم سلامت مدار تریپ کلید قدرت در تابلو فشار قوی (HT Panel) در هر پست یا تأسیسات برقی مورد استفاده قرار میگیرد. اگر مدار تریپ سالم نباشد، رله آلارم صادر میکند تا از وقوع هرگونه خطا جلوگیری شود.
در یک تابلو برق، مدار تریپ کلید قدرت بسیار حیاتی است. در شرایط خطا، اگر مدار تریپ نتواند فرمان قطع را دریافت کند، کلید عمل نکرده و باز نخواهد شد و در نتیجه، این مشکل میتواند خسارات سنگینی به بار آورد. به همین دلیل، برای اطمینان از سلامت مدار تریپ، از رله TCS استفاده میشود تا سیستم همیشه در وضعیت سالم باقی بماند.
رله نظارت بر مدار تریپ در تابلوهای فشار قوی (HT Panel) برای پایش مداوم سلامت مدار تریپ کلید قدرت به کار میرود. اگر مدار تریپ سالم نباشد یا هرگونه ناهنجاری در آن وجود داشته باشد، رله فعال شده و آلارم صادر میکند.
دلایل ناسالم بودن مدار تریپ:
- وجود تعداد زیادی کنتاکت که بهصورت سری در مدار تریپ کلید قدرت متصل هستند.
- از دست رفتن تغذیه کمکی کلید قدرت (Auxiliary Supply).
- پایین بودن فشار گاز در کلید SF6.
- غیرعادی بودن فشار خلأ در کلید VCB
- خودِ رله نظارت بر مدار تریپ (TCS Relay) نیز ممکن است دچار خرابی باشد.
مدار رله نظارت بر مدار تریپ TCS
بهطور کلی، یک کلید قدرت (Breaker) به دو بوبین تریپ مجهز است. هر دو بوبین تریپ در صورتی انرژیدار میشوند که رله فرمان قطع (Tripping Command) صادر کند. با انرژیدار شدن بوبین تریپ، مکانیزم کلید قدرت عمل کرده و کلید را قطع میکند. بنابراین، نظارت بر سلامت بوبین تریپ بسیار اهمیت دارد، زیرا در صورت نیاز، اگر بوبین تریپ سالم نباشد، کلید قدرت باز نشده و خطا از شبکه حذف نخواهد شد. شکل زیر، نمودار سادهشده نظارت بر مدار تریپ را نشان میدهد.
در تضویر زیر نمودار اتصال رله نظارت بر مدار قطع (TCS) دیده می شود.

رله نظارت بر مدار قطع (TCS)
همانطور که در شکل نشان داده شده است، کنتاکتهای A و B کنتاکتهای کمکی کلید قدرت هستند. توجه داشته باشید که این کنتاکتها به مکانیزم کلید متصل هستند و بنابراین وضعیت آنها به موقعیت کلید بستگی دارد. اگر کلید باز باشد، کنتاکت A باز خواهد بود و کنتاکت B بسته خواهد بود. به همین ترتیب، اگر کلید بسته باشد، کنتاکت B باز خواهد بود و کنتاکت A بسته خواهد بود. اکنون ما نظارت پیش از بسته شدن (Pre-Close) و پس از بسته شدن (Post-Close) را به صورت جداگانه در نظر خواهیم گرفت.
Pre-Close به این معنی است که کلید باز است. بنابراین، وضعیت کنتاکت A باز (OPEN) و وضعیت کنتاکت B بسته (CLOSE) خواهد بود. اگر مدار را با دقت مشاهده کنید، متوجه خواهید شد که در این حالت جریان از هر دو بوبین RLA و RLB عبور میکند. با انرژیدار شدن بوبینهای RLA و RLB، کنتاکتهای مربوط به آنها بسته (CLOSE) خواهند شد.

Pre-Close کلید بسته است
Post-Close به این معنی است که کلید بسته است. بنابراین، وضعیت کنتاکت A بسته (CLOSE) و وضعیت کنتاکت B باز (OPEN) خواهد بود. اگر مدار را با دقت مشاهده کنید، متوجه خواهید شد که در این حالت جریان فقط از طریق بوبین RLA عبور میکند.

Post-Close که کلید بسته است
اصول کار رله TCS (Trip Circuit Supervision Relay)
رله TCS بر اساس اصول زیر عمل میکند و دارای نکات مهمی است:
- پایش مدار کامل تریپ کلید قدرت (Circuit Breaker):
این رله بهصورت مداوم کل مسیر مدار تریپ را بررسی میکند تا از سلامت آن اطمینان حاصل شود.
- تشخیص خطاها در مدار تحت نظارت:
- عدم وجود ولتاژ در مدار
- باز بودن مدار (Open Circuit)
- جرقه زدن کنتاکتها در اتصالات
- مقاومت غیرعادی در سیمها، کنتاکتها و بوبینهای تریپ
- جریان اندازهگیری سطح پایین:
با عبور یک جریان بسیار کوچک در مدار تریپ، بدون اینکه باعث عملکرد بوبین تریپ شود، سلامت مدار کنترل میگردد. این ویژگی امکان استفاده در مدارهای حساس یا با مقاومت بالا را فراهم میکند.
- جلوگیری از سیگنالهای کاذب:
طراحی رله به گونهای است که مانع ایجاد آلارم یا سیگنال اشتباه شده و عملکرد نرم و پایدار کلید قدرت را تضمین میکند.
- نمایش وضعیت با LED دو رنگ:
- سبز → مدار سالم
- قرمز → مدار معیوب
پشتیبانی از طیف وسیع ولتاژهای نامی (AC یا DC):
رله TCS میتواند با انواع منابع تغذیه AC یا DC در ولتاژهای مختلف کار کند.
- ایزولاسیون گالوانیکی:
بین منبع تغذیه کمکی و مدار تحت نظارت جداسازی الکتریکی برقرار است که ایمنی بیشتری ایجاد میکند.
- بار بسیار کم بر روی منبع کمکی:
مصرف توان رله TCS بسیار پایین است و فشار زیادی به منبع تغذیه کمکی وارد نمیکند.

رله نظارت بر مدار تریپ TCS